Mieszkowski Antoni Wincenty, pseud. i krypt. A. J. Sęk, Nemo, Aem, Mora, Puk, xyz (1865–1900), literat, dziennikarz. Ur. 7 VI w Kozłowie koło Pułtuska, był synem Antoniego, właściciela ziemskiego, i Franciszki z Markowskich. Uczęszczał do gimnazjum realnego w Warszawie, następnie tamże do Szkoły Handlowej im. Leopolda Kronenberga (1880/1–1881/2), którą opuścił i przeniósł się do Krakowa, gdzie zapisał się na Wydział Filozoficzny UJ jako student nadzwyczajny i słuchał wykładów z historii i literatury w l. 1884/5–1885/6. Równocześnie zabrał się do pracy literackiej i dziennikarskiej, a także bardzo aktywnie uczestniczył w innych dziedzinach życia kulturalnego miasta. Pracę dziennikarską rozpoczął M. na łamach „Nowej Reformy”, współpracował także z „Przeglądem Literackim i Artystycznym”. Drukował w nich wiadomości naukowe, artystyczne, przeglądy teatralne, recenzje, nowele i obrazki. Oddzielnie ogłosił m. in. opowiadanie Bawmy się w żołnierzy (Kr. 1885) i przygotował do druku zbiór Nowele (Kr. 1888), wydany już po opuszczeniu Krakowa, skąd pod koniec 1886 r. powrócił do Warszawy. Tutaj ukazała się w r. 1890 druga seria Nowel. W twórczości beletrystycznej M. uprawiał tematykę obyczajową, a dziennikarskie doświadczenia pozwoliły mu przedstawiać, z dużym niekiedy realizmem, różne środowiska (m. in. teatralne). Ulubioną dziedziną pracy dziennikarskiej M-ego była krytyka teatralna, jego sprawozdania z przedstawień ogłaszane w prasie warszawskiej zdobyły mu uznanie.

W r. 1887 M. był sekretarzem redakcji „Kuriera Warszawskiego”. W lipcu 1890 wystąpił z tego pisma, bo, jak pisał w liście do F. Olszewskiego, czuł się zmęczony całodzienną pracą dziennikarską, która odrywała go zupełnie od zajęć literackich, a pracę tę spełniał «na tak niskich warunkach». Od jesieni 1891 objął sekretariat „Wieku” i „Tygodnika Ilustrowanego”. W „Tygodniku”, wespół z M. Gawalewiczem i W. Gomulickim, pisywał kroniki «Z tygodnia na tydzień», poza tym recenzje wydawnictw i przeglądy teatralne (1892–6). Na łamach „Wieku”, jako jeden z pierwszych, zainteresował środowisko warszawskie wielkim centrum przemysłowym i handlowym, jakim już wówczas była Łódź. Wydelegowany przez redakcję „Wieku” w celu zapoznania się bliżej z tym miastem, pisywał o nim felietony. W r. 1891 z jego inicjatywy powstała w Łodzi agencja „Wieku”. W r. 1892 wszedł M. w bliższe stosunki z „Dziennikiem Łódzkim” i od końca sierpnia t. r. objął w nim redakcję działu literackiego, na krótko przed zamknięciem pisma przez władze. W tym też czasie współpracował z „Echem Muzycznym i Teatralnym”. Gdy po śmierci W. Olendzkiego (28 II 1894) opróżniło się stanowisko redaktora „Kuriera Codziennego”, wydawcy powołali nań M-ego, który prowadził „Kuriera” do września 1896. Wprowadził w nim dział łódzki, co miało duże znaczenie po zlikwidowaniu jedynego polskiego pisma w tym mieście. Gdy w Łodzi powstawało w r. 1898 nowe pismo polskie „Goniec Łódzki”, M. był jednym z jego współzałożycieli i literackim kierownikiem. Z jego też inicjatywy powstało (1899) pierwsze w Łodzi czasopismo literackie „Ognisko Rodzinne”, w początkowym okresie kierowane przez M-ego. Postępująca choroba płuc skłoniła M-ego do powrotu w r. 1900 do Warszawy, gdzie objął ponownie stanowisko sekretarza „Wieku”. Zmarł w Warszawie 7 VIII t. r. i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Był żonaty od r. 1895 z Marią z Melechowiczów i miał córkę. W spuściźnie literackiej pozostawił trzecią serię nowel, notatki do historii teatrów, charakterystyki artystów teatralnych.

Fot. w Arch. Państw. w W. Zbiory Korotyńskich; – Estreicher XIX w.; W. Enc. Ilustr.; W. Ilustr. Enc. Gutenberga; Bar, Słownik pseudonimów; – Chmielowski P., Zarys najnowszej literatury polskiej, Wyd. 4., Kr.–Pet. 1898 s. 276; Dobrowolski A., A. Mieszkowski, „Kur. Poranny” 1900 nr 218; Jellenta C., Spowiedź zbira, w: Forpoczty, Lw. 1895; Kaszewski K., Przegląd literacki, „Kłosy” 1888 nr 1190; Kurier Warszawski, Książka jubileuszowa, W. 1896; Lipski J. J., Warszawscy „Pustelnicy” i „Bywalscy”, W. 1973 I (fot.); – Hoesick F., Powieść mojego życia, Wr. 1959 I–II; Szkoła Handlowa Prywatna w Warszawie. Spis uczniów zapisanych w r. szk. 1880/81, W. 1881 s. 28; toż, Spis uczniów zapisanych w r. szk. 1881/82, W. 1882 s. 30; – „Biesiada Liter.” 1900 nr 33 (fot.); „Dzien. dla Wszystkich” 1895 nr 96; „Dzien. Łódz.” 1892 nr 192, 196; „Gaz. Pol.” 1900 nr 181; „Goniec Łódz.” 1900 nr 180, 1901 nr 177; „Kraj” 1900 nr 31 (fot.); „Kur. Codz.” 1900 nr 216, 217, 219; „Kur. Warsz.” 1900 nr 217, 218; „Niwa” 1896 nr 24, 35; „Roczn. Artyst.-Liter. Teatr. Ilustr.” (Ł.) 1899 s. 34 (fot.); „Rozwój” (Ł.) 1900 nr 180; „Tyg. Mód i Powieści” 1900 nr 33; „Tyg. Pol.” 1900 nr 33 (fot.); „Wędrowiec” 1900 nr 32 (fot.); „Wiek Ilustr. Polit. Liter. i Społ.” 1900 nr 216, 217 (fot.); – Arch. Państw. w W.: Zbiory Korotyńskich 1401; Arch. UJ: Katalog uczniów nadzwycz. UJ 1884/85, 1885/86 (I półr.) Wydz. Filoz.; B. Jag.: rkp. 6710 k. 25–49 (listy do Z. Sarneckiego); B. Narod.: rkp. nr 7260 T. 3 k. 59–67 (korespondencja z L. Rydlem), nr 7029 (Zbiory Czołowskiego) k. 39; B. Publ. w W.: Listy do A. Wiślickiego; IBL PAN: Kartoteka bibliogr.; Rzymskokatol. Paraf. Przewodowo, pow. Pułtusk: Odpis aktu ur. i chrztu (akt z r. 1867 nr 85).

Wiesława Kaszubina